SAFFLOWER YELLOW-RED (ĀL) DYE RECIPE

Two sources in Sīmī in Jawharī Sīmī (837 AH/1433 A.D  and Resāleh Dar Bayān-e Kāğaḏ Morakkab va Ḥall-e Alvān both in 15th century describe the method as follows:

رنگ آل ، قدری گل مُعَصَفر را بر رکویی افکند پاک، و اندک اندک آب بر وی می زند تا هر زردابی که دارد مجموع از آنجا بچکد. هر یک مَنْ گلِ مُعَصَفر را دو سیر اَشْخار سوده بر وی افکند و یک ساعت دست بر وی مالد، بعد از آن اندک اندک آب گرم بر وی افشاند، تا رنگ از وی بیرون آید آنگاه پاره ای آب کِشْتهٔ تْرش یا آبِ نارنج یا لیمو یا آبِ انارِ تْرش یا آبِ غوره یا سرکهٔ کهنه در آن رنگ کند تا صاف شود، بعد از آن کاغذ را در رنگ نهد و یک روز یا یک شب بگذارد، بعد از آن بیرون آورد و بر همان قانون خشک سازد و احتیاط تمام باید کرد. و این رنگ مشکلترین الوان است

Place a quantity of safflower inside a clean muslin cloth. Pour water slowly over it until all its bile is extracted. For one mann of safflower, add two sīrs of alkaline ash (ašhḵār). Rub it by hand for one hour. Add warm water until the color is extracted. Introduce a small amount of juice from sour dried fruits (kešteh), or juice from sour oranges, lemons, sour pomegranates, sour grapes, or old vinegar until the dye becomes clear. Dip paper into the dye and leave it for one full day. Take the paper out and dry it in the same manner as before. The process of making this dye is one of the most challenging.

Ali Seyrafi in Golzār-e Ṣafā (950 A.H./1543 A.D.), and anonymeous author in Resāleh Dar Bayān-e Ṭarīqeh-ye Sāḵtan-e Morakkab va Kāğaḏ-e Alvān (16th century) have described the second technique. However Ali Seyrafi has described the technique under the dye reddish yellow (al) whereas the recipe in Resāleh Dar Bayān-e Ṭarīqeh-ye Sāḵtan-e Morakkab va Kāğaḏ-e Alvān (16th century) has named it lāk . Moreover, the safflower is boiled and instead of alkaline ash (ašhḵār), the term salt (namak) is used. Also, for cleaning the safflower and removing all the yellow soluble substances, pouring šarāb over it is recommended. The term šarāb can be referred to wine or any liquids including water, which is this case . The text in Resāleh Dar Bayān-e Ṭarīqeh-ye Sāḵtan-e Morakkab va Kāğaḏ-e Alvān (16th century) reads:

لاک - این رنگ بغایت پسندیده است و بسیار می ماند. و طریق چنان است که قدری مُعَصَفر نرم بساید و در شالی یا کرباسی افکند و بیاویزد و اندکْ اندک شراب بر او ریزد تا آن وقت که هر غشی که داشته باشد بیرون آید. بعد از آن در سایه بگذارد تا خشک شود. پس هر یک من گلِ مُعَصَفر را در آب بجوشاند و نمک نرم بر آن گل افشاند و به دست بمالد بسیار، آنگاه آب بر وی افشاند و بگذارد تا رنگ در ظرف از آنجا بچکد. آنگاه قدری آبِ کشتهٔ ترش یا سرکهٔ کهنه یا آب نارنج یا ترنج یا لیمو یا انار ترش در آن ریزد، کاغذ را در آن رنگ نهد و بگذارد تا کاغذ نیک رنگ گیرد، و آن کم از شش ساعت نتواند بود، و به همان طرح خشک کند

Lāk - This dye is very good and permanent. Take some safflower and pulverize it until it becomes soft. Place it in a piece of muslin cloth and hang it. Pour a little water or wine (šarāb) over it until all its impurities are removed. Let it dry in the shade. Boil each mann of it in water. Sprinkle some finely ground salt over it and rub it with your fingers thoroughly. Then sprinkle some water over it and let the dye drip out of the cloth into a container. Add a small amount of either old vinegar or juice of orange, lemon, sour pomegranate, or sour dried fruits (kešteh). To dye paper, dip it in this mixture. For proper dyeing, keep the paper in for no less than six hours. Finally, let it dry.

In Golzār-e Ṣafā (950 A.H./1543 A.D.), this method of making āl is described by Seyrafi in the same way, but instead of alkaline ash (ašhḵār), the term “qalyā”[1]is used along with the juice of unripe grape (ğureh) as an alternative acid besides the sour juices (kešteh):

قدري وَرْدِ مُعَصَفر بستان                در لفافي كن و انگاه برآن

آب مي ريز كه آن زردي او            همگي آيد از كيسه فرو

پس به هر نيممنّ از آن گل يك سير    قليه افگن كه بود اين تدبير

پس جمالش كه شود ديگر گون         بشود زان كف تو سرخ چو خون

آب گرم آنگهي از روي تميز           اندكْ اندك به سرِآن مي‌ريز   

تا برون آيد از او رنگ تمام            يا نَه از ترشيئي آنگاه نظام

شربتِ نارنج با ليمو و نار              يا نه از سركه و از غوره بيار

رنگ را چاشنيِ تُند بده                  كاغذِ صاف در آن رنگ بنه

يك شبانروز رها كن آنگاه              پي برون آر به حسب دلخواه

مشكلست اين، تو درو نيك نگر        پس بدستور بكن خشك دگر

Plant some safflower, wrap it tight,
Pour water over, watch its yellow ignite.

For every half a mann of this gold,
Add a sir of ash, let the story unfold.

Knead it well till colors transform,
Your palm turns red, a crimson swarm.

Pour warm water, let colors stream,
Drip by drip, like a radiant dream.

Bring it out, the full hue displayed,
Or add a sour touch for shades betrayed.

Orange syrup, with lemon or grape,
Or vinegar and gourd, choices to shape.

Intensify the flavor, make it bold,
Dip clean paper, let the story be told.

Leave it overnight in colors deep,
Then bring it out, a memory to keep.

A challenging process, a watchful eye,
Handle it with care, don't let it dry.

With careful steps, let the dye unfurl,
Creating beauty, an artful swirl.

In Majmu ʿal-Ṣanāyeʿ (1005 A.H. /1596 A.D) in 16th century by anonymous author it is mentioned briefly that dyeing paper in red dye quickly will become al paper:

در آب سرخ عد ال شود

...the paper quickly turns reddish-yellow in the red (safflower) dye.

This is mentioned after describing in detail how to obtain different shades from yellow safflower namely chickpeas (noḵodī) colour to red ruby (arusak) and red onion ((pīāzī)) in one recipe.

In Resāleh Dar Maʿrefat-e Kāğaḏ-e Alvān (19th century) a similar technique is described for making āl colour in more details with very useful hints such as the use of copper vessel for dyeing paper and dyeing method during winter and summer time:

رنگ آل - بغایت پسندیده است و بسیار مانَد. و آن چنان است که معصفر، یعنی گل خشک، نرم بسایند یا شالی یا در کرباسی افکنند، بیاویزند، واندک اندک آب بر وی افشانند که هر زردآبی که داشته باشد تمام بیرون آید، تا آن زمان که آب سفید آید، زردی نماند. و بعد از آن در سایه خشک کند. پس بر هر یک من معصفر به وزن قدیم، بیست درم شخار شود مانند نمک برو افشاند و به دست بسیار بمالد، چنان که این شخار، یعنی قلیا، در اجزای او اثر تمام کند و دو ساعت بگذارد و آنگاه آب بروی افشاند و رها کند ‌تا رنگ آل از او بیرون آید، و بگذارد، تا رنگ او به تک نشیند. بعد از آن کِشتهٔ ترش یا سرکهّ کهنه یا آب ترنج یا آب نارنج یا لیمو یا آب انار ترش هر کدام یافت شود، بر وی ریزد در ظرف مسین، و کاغذ را در وی نهد و آن ظرف با کاغذ بر آتش اخگر نهد در زمستان، و در تابستان احتیاج به آتش نباشد، و سه ساعت بگذارد، تا تمام رنگ بردارد بعد از آن از رنگ بیرون آورد، و به همان طریق که گفته شده، خشک کند. و در این رنگ احتیاط شرط است

Āl color is highly desirable and stable. To obtain it, take dried safflower, finely grind it, and place it inside a woolen or muslin cloth. Hang it and pour water over it until all its yellow bile is extracted, leaving no yellow liquid. Let it dry in the shade. For every one mann of safflower, sprinkle 20 dirams of alkaline ash (like how the salt is sprinkled over), knead thoroughly with fingers for two hours, allowing the alkalis to penetrate all parts of the safflower. Then pour water over it until the red-yellow dye (āl) is extracted and let it settle. Add a small amount of sour dried fruits (kešteh), such as old grape, sour orange, lemon, or pomegranate. Place the dye in a copper vessel, dip the paper in it, and heat it over a charcoal fire in winter or keep it in the dye for three hours in summer. Finally, take out the paper and let it dry in the shade as instructed before. Preparing this dye requires great care.

[1] qalyā = Potash; black vitriol

[2] Anonymous, Resāleh dar Maʿrefat-e Kāḡaḏ-e Alvān, 524